Wat is katatonie?
Katatonie is een ziektebeeld dat verschillende oorzaken kan hebben. Katatonie komt regelmatig voor bij mensen met een depressie, manie of psychose, en kan een ernstig verloop hebben. Bij katatonie gaat er plotseling iets mis met de cellen in je hersenen. Die cellen sturen dan veel minder of juist veel meer boodschappen naar elkaar. Dat zorgt voor allerlei klachten. Zo kun je moeite krijgen met bewegen, niet op je omgeving reageren, of je vreemd gaan gedragen. Er zijn meer dan 12 kenmerken waaraan een arts kan herkennen of je katatonie hebt. Er is sprake van katatonie als er minstens 3 van die kenmerken aanwezig zijn.
Een paar belangrijke kenmerken zijn: het lichaam staat in een bepaalde stand en blijft in die houding staan; iemand praat niet meer; iemand maakt steeds opnieuw dezelfde beweging; iemand trekt rare gezichten; iemand spreekt of doet een ander na; soms eet of drinkt iemand gedurende langere tijd niet. De kenmerken kunnen wisselen in de loop van de dag.
Bestaande behandelingen
Volgens een speciale scorelijst, de Bush-Francis Catatonia Rating Scale (BFCRS), kan de arts bepalen hoe ernstig de katatonie is. Op verschillende items wordt een score gegeven tussen 0 en 3. Zo kan de arts ook een geschikte behandeling kiezen.
Katatonie wordt behandeld met medicatie, namelijk met lorazepam. Lorazepam is een rustgevend middel. De dosering van dit medicijn wordt bepaald op basis van de klachten die iemand heeft. Door de lorazepam wordt het voor veel patiënten weer makkelijker om te bewegen, spreken, eten en drinken.
Bij ongeveer 1 op de 4 (25%) van de patiënten met katatonie werkt lorazepam niet goed genoeg. Als dit het geval is, of als de katatonie heel ernstig is en er snelle verbetering nodig is, wordt elektroconvulsietherapie (ECT) gegeven.
Tijdens de ECT behandeling worden er een paar korte elektrische stootjes gegeven aan de hersenen. Dit zorgt ervoor dat de hersencellen weer beter met elkaar gaan communiceren. De behandeling vindt plaats onder verdoving en mensen krijgen een medicijn om de spieren te verslappen. Na enkele minuten wordt de patiënt weer wakker. Vaak zijn er meerdere ECT behandelingen nodig om katatonie te behandelen.
Nieuwe behandeling
Omdat er beperkte mogelijkheden bestaan om katatonie te behandelen zijn wij op zoek naar een nieuwe behandeling. Eerder onderzoek heeft laten zien dat natriumoxybaat een positief effect zou kunnen hebben bij patiënten met katatonie. Natriumoxybaat is een medicijn dat wordt gebruikt bij narcolepsie, ook wel slaapziekte genoemd. Wij onderzoeken of dit medicijn ook kan worden gebruikt als nieuwe behandeling bij patiënten met katatonie en een depressie, manie of psychose.
Natriumoxybaat is de medicijnvorm van GHB (gamma-hydroxyboterzuur). Het medicijn heeft deels hetzelfde effect op de hersencellen als lorazepam. Doordat natriumoxybaat ook nog andere functies heeft in de hersenen, kan het mogelijk een nieuwe behandeling zijn.